همه چیز درباره حافظیه شیراز | تاریخچه | جاهای دیدنی اطراف | اقامتگاه | عکس
فهرست عناوین
خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، شاعر بزرگ قرن هشتم ایران، به لقب‌هایی چون “لسان‌الغیب”، “ترجمان الاسرار” و “لسان‌العرفا” شناخته می‌شود. او با اشعار عرفانی و غزل‌های پرمعنا، جایگاه ویژه‌ای در دل ایرانیان به‌خصوص در زمان‌های دلتنگی یا در جشن‌ها و مناسبت‌های باستانی مانند شب یلدا دارد. حافظیه، به‌عنوان یکی از نقاط گردشگری مهم شهر شیراز، نه‌تنها برای اهالی این شهر بلکه برای تمامی بازدیدکنندگان، یک مقصد فرهنگی و هنری است. غنی‌ترین نمونه‌های اشعار حافظ در این مکان نگهداری می‌شود و جذابیت و شکوه ادبی این شاعر بزرگ در هر زمانی بازدیدکنندگان را جلب می‌کند.
درباره حافظ:
- حافظ شاعر کدام قرن است؟ قرن 8
- لقب های حافظ کدامند؟ لسان‌الغیب، رجمان الاسرار، لسان‌العرفا
حافظیه کجاست؟
حافظیه یکی از جاذبه های گردشگری شیراز در استان فارس می‌باشد، که به دلیل وجود آرامگاه حافظ مشهور است و در بخش جنوبی دروازه معروف شیراز، دروازه قرآن است.
آدرس: استان فارس، شیراز، حدفاصل چهارراه ادبیات و چهارراه حافظیه، رو‌به‌روی ورزشگاه حافظیه
راهنما و مسیر دسترسی به حافظیه شیراز:
برای دسترسی به حافظیه با وسایل نقلیه عمومی، انتخاب اصلی شما اتوبوس‌هایی است که در مسیر چهارراه ادبیات حرکت می‌کنند همچنین، استفاده از تاکسی نیز گزینه‌ای موجود است. برای این منظور، به «فلکه گاز» برسید و از این نقطه می‌توانید تاکسی به حافظیه سوار شوید.
مسیر با اتومبیل شخصی نیز به سادگی امکان‌پذیر است از دروازه قرآن به سمت بلوار هفت‌تنان حرکت کنید و پس از حدود ۵۰۰ متر، به‌سمت راست بپیچیده و وارد خیابان چهل مقام شوید. خیابان چهل مقام را تا چهارراه ادبیات دنبال کنید و سپس به سمت راست منحرف شوید حافظیه در سمت راست شما قرار دارد.
طراح و معمار حافظیه کیست؟
آندره گدار، یکی از شرق‌شناسان و هنرمندان برجسته فرانسوی بود که در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی به دعوت دولت ایران به این سرزمین آمد وی، فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای پاریس بود و در ایران به مدت ۳۲ سال اقامت داشت. او به‌عنوان مدیر اداره‌کل عتیقات و رئیس دانشکده هنرهای زیبای تهران، تلاش‌های فراوانی در زمینه مطالعه، حفظ، نگهداری و مرمت آثار تاریخی ایران انجام داد. آندره گدار نقش بسزایی در طراحی و ساخت حافظیه داشت او با الهام از معماری اصیل ایرانی و با توجه به ذوق و هنر محلی، به ساختاری زیبا و ماندگار دست یافت. حافظیه، به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی و هنری شیراز، نمونه‌ای از ارزش‌های تاریخی ایران است که به وسیله آندره گدار به ثبت رسیده و امروزه جاذبه‌ای گردشگری مهم در این شهر محسوب می‌شود.
مشخصات طراح حافظیه:
- طراح حافظیه کیست؟ آندره گدار
- مدت اقامت آندره گدار: 32 سال
تاریخچه حافظیه:
پس از درگذشت حافظ در سال ۷۹۱ یا ۷۹۲ هجری شمسی، جسد او در باغ مصلی که محل گردش و تفرج او بود، در زیر سایه سروی روان به خاک سپرده شد. ۶۵ سال بعد از وفات حافظ، در دوران حکومت میرزا ابوالقاسم گورکانی، شمس‌الدین محمد یغمایی، استاد و وزیر حکومت، بر فراز قبر حافظ یک گنبد بنا کرد. این گنبد در زمان حکومت شاه عباس نیز مرمت شد. در دوران كریمخان زند، حاكم فارس، تعمیرات بسیاری بر روی حافظیه انجام شد او در سال ۱۱۸۹ هجری، دستور داد تا یک ساختمان اساسی بر روی آرامگاه حافظ ساخته شود. این ساختمان شیوه بناهای زمان زندیه را داشت و شامل تالاری با چهار ستون سنگی یکپارچه و دو اتاق در اطراف تالار بود. بر اساس سفارش كریمخان، یک سنگ مرمر برای قبر حافظ تراشیده شد و بر روی آن دو غزل از دیوان حافظ نقش بسته شد.
پس از حكومت زندیه نیز، تعدادی از حكومت‌های بعدی اقدام به تعمیرات و مرمت حافظیه کردند و در سال ۱۲۷۳ هجری تهماسب میرزا حكومت فارس، آرامگاه را تعمیر و مرمت نمود. در سال ۱۲۹۵ هجری، فرهاد میرزا (معتمدالدوله) فرمانفرمای فارس، یک معجری چوبی بر روی حافظیه نصب كرد. در سال ۱۳۱۷ هجری، ملا شاه جهان زرتشتی (اردشیر)، ساكن تهران، به خاطر علاقه‌اش به حافظ، بر آرامگاه او رفته و تصمیم به ساخت یک بنا مجلل به روی قبر حافظ گرفت. این ساختمان شامل تالاری بود که دو اتاق در دو طرف آن قرار داشت و در میان تالار، چهار ستون سنگی به ارتفاع پنج متر نصب شد. این ستون‌ها هنوز هم به شكل زیبا و بازتاب هنر اصیل ایرانی در وسط تالار حافظیه قرار دارند.
- سال وفات: ۷۹۱ یا ۷۹۲ هجری شمسی
- اولین گنبد برای حافظ را چه کسی ساخت و در کدام دوره مرمت شد؟ دوران حکومت میرزا ابوالقاسم گورکانی، به دست شمس‌الدین محمد یغمایی و در دوران حکومت شاه عباس نیز مرمت شد.
- سال ساخت معجری چوبی: سال ۱۲۹۵ هجری، توسط فرهاد میرزا (معتمدالدوله) فرمانفرمای فارس
- سال های تعمیر و مرمت حافظیه: سال ۱۲۷۳ هجری تهماسب میرزا حكومت فارس
در دهه‌ی ۱۳۱۰ خورشیدی، یعنی در سال ۱۳۱۹ هجری شمسی، شاهزاده ملک منصور، معروف به شعاع‌السلطنه و والی فارس، معجری آهنین را بر روی قبر حافظ احداث کرد و یک کتیبه را نیز بالای آن قرار داد. در سال ۱۳۱۰ خورشیدی، دبیر اعظم بهاری، استاندار فارس آن زمان، سر در حیاط جنوبی و نارنجستان حافظیه را سروسامان داد و یک خیابان در جلوی آرامگاه به نام “خرابات” ایجاد کرد که بعدها به گلستان تغییر نام یافت. در سال ۱۳۱۱ خورشیدی، فرج‌الله بهرامی تعمیرات اساسی در باغ، آرامگاه و دیوارهای اطراف حافظیه انجام داد و در سال ۱۳۱۴ خورشیدی، زیر نظر علی اصغر حکمت شیرازی (وزیر فرهنگ) و علی ریاضی (رئیس فرهنگ)، طرح نقشه‌ی آرامگاه حافظ به شکل کنونی طراحی و با نظارت مهندس “آندره گدار”، شرق‌شناس و ایران‌شناس فرانسوی، اجرا شد این طرح نقشه در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اتمام رسید و حافظیه به شکل فعلی خود تبدیل شد.
- اولین معجری آهنین: ۱۳۱۹ هجری شمسی، شاهزاده ملک منصور
- سر و سامان دادن حافظیه توسط چه کسی و در چه سالی انجام شد؟ در سال ۱۳۱۰ خورشیدی، دبیر اعظم بهاری، استاندار فارس آن زمان، سر در حیاط جنوبی و نارنجستان حافظیه
- در چه سالی وتوسط چه کسی تعمیرات اساسی در باغ، دیوار های اطراف و آرامگاه انجام شد؟ در سال ۱۳۱۱ خورشیدی، فرج‌الله بهرامی تعمیرات اساسی در باغ، آرامگاه و دیوارهای اطراف حافظیه انجام داد.
- در چه سالی و توسط چه کسی طرح نقشه حافظیه به اتمام رسید؟ نظارت مهندس “آندره گدار”، شرق‌شناس و ایران‌شناس فرانسوی، اجرا شد این طرح نقشه در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اتمام رسید و حافظیه به شکل فعلی خود تبدیل شد.
بخش‌های مختلف حافظیه:
حافظیه، که مجموعه‌ای دو هکتاری است، از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
- صحن جنوبی: این بخش شامل صحن جنوبی می‌شود که دارای تالاری با طول ۵۶ متر و ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع پنج متر است. این تالار به دو بخش صحن شمالی و آرامگاه حافظ جدا شده است.
- صحن شمالی: در این بخش، آرامگاه حافظ واقع شده است آرامگاه خود به صورت مقبره‌ای گنبدی شکل روی قبر حافظ دارد. طراحی و احداث آرامگاه حافظ در دوره‌های مختلف تاریخی تغییراتی را تجربه کرده است، از گنبد گندی شکل زمان زندیه گرفته تا طراحی جدید با طرح نقشه‌ی آندره گدار.
- بخش شرقی و غربی: مجموعه شامل دو بخش شرقی و غربی نیز می‌شود که بخش شرقی آرامگاه خاندان معدل و بخش غربی آرامگاه خاندان قوام است. این بخش‌ها در سمت راست حیاط شمالی واقع شده‌اند.
- آثار تاریخی در محوطه: در سمت راست حیاط شمالی، دیواری با ۱۴ طاق‌نما وجود دارد که در سال ۱۳۸۶ به کوشش میراث فرهنگی به آرامگاه افزوده شده است. این دیوارها با تخریب خانه‌ها و مقبره‌های اطراف این محدوده به محوطه شرقی حافظیه افزوده شده است.
- بخش غربی حافظیه: این بخش شامل قبرهای بیشتری است که اکثر آن‌ها متعلق به شعرا و عرفای دوره‌های مختلف است.
- طرح نمادی باغ حافظیه: باغ حافظیه از نظر نمادشناسی نمادی از دنیای ملکوت و زندگی مادی است هشت درب ورود و خروج در این باغ و هشت ستونی در آرامگاه نماد هشت درب بهشت را به تصویر می‌کشند. این باغ دو بخش جنوبی و شمالی را جدا می‌کند.
حافظیه چند هکتار دارد؟ 2 هکتار
بهترین زمان بازدید از حافظیه شیراز:
شیراز، در هر فصلی از سال، زیبا و دلنشین است اما اگر قصد دارید تجربه‌ای به‌یادماندنی داشته باشید، بهتر است در فصل بهار به‌خصوص اوایل اردیبهشت به شیراز سفر کنید.
حافظیه در ایام نوروز به صورت 24 ساعته باز است.
تلفن: 07132284552
سنگ مزار و بارگاه حافظ شیرازی:
صحن شمالی حافظیه با ابعادی در حدود ۶۰x۵۰ متر، در گذشته قبرستان عمومی بوده است و در وسط صحن، قبر خواجه قرار دارد که با پنج پله، قریب یک متر از کف صحن مرتفع‌تر است. بالای قبر، یک گنبد به ارتفاع ۱۰ متر و با استفاده از هشت ستون سنگی یکپارچه پنج متری که به‌شکل ستون‌های کریمخان طراحی شده‌اند، نگهداری می‌شود. سطح خارجی گنبد با ورق‌های مس تزیین شده و سقف گنبد با کاشی‌های رنگین معرق آراسته شده است.
زیر سقف گنبد، بر روی کاشی‌های خط ثلث، غزلی زیبا از حافظ نوشته شده‌است:
حجاب چهره جان می‌شود غبار تنم
خوشا دمی که از این چهره پرده برفکنم
جاذبه‌های اطراف حافظیه
جدا از زیبایی چشمگیر مقبره حافظیه، نمی‌توان از جاذبه‌های اطراف آرامگاه شیراز غافل شد. در ادامه به تعدادی از این بنا‌ها اشاره می‌کنیم:
- موزه هفت‌تنان در ۸۵۰ متری شمال آرامگاه (مشاهده روی نقشه)
- آرامگاه سعدی با فاصله ۳ کیلومتری در غرب حافظیه (مشاهده روی نقشه)
- باغ ارم در شمال غربی حافظیه با فاصله ۵ کیلومتر (مشاهده روی نقشه)
- باغ نارنجستان قوام با فاصله ۶ کیلومتر در جنوب آرامگاه (مشاهده روی نقشه)
- دروازه قرآن در شمال حافظیه با فاصله ۵/۱کیلومتر (مشاهده روی نقشه)
- باغ جهان‌نما با فاصله ۸۵۰ متری در شمال حافظیه (مشاهده روی نقشه)
هتل‌های نزدیک به حافظیه
باتوجه‌به موقعیت جغرافیایی آرامگاه حافظ شیراز اقامتگاه‌ها و هتل‌های بی‌نظیری با شرایط متفاوت در اطراف آن قرار دارند از جمله این هتل‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هتل پرسپولیس در فاصله ۲ کیلومتری از حافظیه (مشاهده روی نقشه)
- هتل شیراز در فاصله ۳ کیلومتری حافظیه (مشاهده روی نقشه)
- هتل‌آپارتمان مینا با فاصله کمتر از ۵ دقیقه از حافظیه
- اقامتگاه مجتبی در فاصله‌ای حدود ۱۰ دقیقه‌ای تا حافظیه
سوالات متداول
1. حافظیه کجاست؟
در استان فارس، شیراز، حدفاصل چهارراه ادبیات و چهارراه حافظیه، رو‌به‌روی ورزشگاه حافظیه، در واقع یک مجموعه قبرستان در شیراز و در بخش جنوبی دروازه معروف شیراز، دروازه قرآن است.
2. معمار حافظیه کیست؟
ساخت و تکمیل بنای حافظیه به‌شکل امروزی یکی از کارهای بسیار زیبا و ماندگار آندره گدار است
3. سنگ مزار فعلی حافظ به‌دستور چه کسی ساخته شده است؟
كریمخان زند دستور داد تا سنگی از جنس مرمر برای قبر خواجه شیراز بتراشند.
4. مزار حافظ در کدام قسمت حافظیه قرار دارد؟
مزار حافظ در وسط صحن شمالی حافظیه قرار گرفته است.
